Chiến lược mở rộng ảnh hưởng của đồng nhân dân tệ thông qua khoản vay
Tuần này, Ethiopia là quốc gia mới nhất tìm cách chuyển đổi ít nhất một phần trong số 5,38 tỷ USD nợ Trung Quốc thành các khoản vay bằng đồng nhân dân tệ. Ngày càng nhiều quốc gia cũng đang nắm bắt nguồn tài trợ rẻ hơn từ Trung Quốc thông qua trái phiếu.
Nhưng chiến lược này khiến Trung Quốc phải chấp nhận thiệt hại nhất định do lãi suất trong nước thấp hơn nhiều so với lãi suất đồng đô la. Kenya cho biết, nước này đã tiết kiệm được khoảng 215 triệu USD mỗi năm chi phí trả nợ sau khi chuyển các khoản vay đường sắt bằng đô la từ Trung Quốc sang nhân dân tệ hồi đầu tháng này.
"Nếu người vay trả ít hơn, thì người cho vay nhận được ít hơn… Lợi ích cho Trung Quốc khi đổi lấy doanh thu ít hơn là đồng nhân dân tệ trở thành một loại tiền tệ được sử dụng phổ biến hơn trên trường quốc tế”, Michael Pettis, thành viên cấp cao tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế cho biết.
Theo những người am hiểu vấn đề này, cách tiếp cận như vậy giúp người vay dễ dàng thanh toán hàng hóa Trung Quốc bằng đồng nhân dân tệ, nâng cao vai trò của đồng tiền này trong thanh toán thương mại và tài chính. Nguyên tắc tương tự cũng có thể áp dụng cho các khoản vay mới được cấp cho các quốc gia ngoài châu Phi.
Điều khiến sự đánh đổi này trở nên đáng giá đối với Trung Quốc là việc nước này đang đưa đồng nhân dân tệ vào sâu hơn trong thương mại và thanh toán quốc tế, làm suy yếu lợi thế tài chính của Mỹ vào thời điểm hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang bất hòa. Trung Quốc cũng đang củng cố ảnh hưởng ở châu Phi - lục địa đã trở thành điểm đến lớn hơn nhiều cho hàng xuất khẩu của Trung Quốc sau khi Tổng thống Donald Trump tăng thuế quan.
Theo chuyên gia Michael Pettis, mặc dù Trung Quốc có thể thu về ít tiền lãi hơn khi chuyển các khoản vay song phương từ đô la sang nhân dân tệ, nhưng nước này đang hướng đến những mục tiêu rộng lớn hơn.
Về mặt tài chính, Trung Quốc có nhiều cách để quản lý các khoản lỗ tiềm ẩn. Theo Kevin P. Gallagher, giáo sư chính sách phát triển toàn cầu tại Đại học Boston, các tổ chức cho vay của Trung Quốc đối với các nước châu Phi - chẳng hạn như các ngân hàng chính sách - có thể phát hành trái phiếu nhân dân tệ với chi phí rẻ hơn nhiều so với việc phát hành trái phiếu đô la. Điều đó có nghĩa là ngay cả khi họ cho các quốc gia khác vay với lãi suất thấp hơn, Trung Quốc vẫn có thể tránh được bất kỳ khoản lỗ đáng kể nào.
Bỏ qua các cân nhắc về địa chính trị, việc đồng nhân dân tệ có thể hiện diện phổ biến hơn trên toàn cầu đã trở nên khả thi bởi vì áp lực giảm phát dai dẳng và sự suy giảm kinh tế của Trung Quốc đang đòi hỏi một chính sách tiền tệ nới lỏng để ứng phó.
Chênh lệch lãi suất giữa Mỹ và Trung Quốc đang cho phép người vay có được chi phí vốn thuận lợi, trong bối cảnh nhiều nhà đầu tư toàn cầu đang tìm cách đa dạng hóa danh mục đầu tư khỏi đồng đô la sau các chính sách thất thường của Tổng thống Trump trong và ngoài nước.
Ngay trong năm nay, Hungary và Kazakhstan đã chào bán trái phiếu bằng đồng nhân dân tệ, trong khi Sri Lanka tuyên bố sẽ vay một khoản tiền nhân dân tệ tương đương 500 triệu USD cho một dự án đường cao tốc. Trong khi đó, Indonesia đang lên kế hoạch phát hành trái phiếu nhân dân tệ ra nước ngoài lần đầu tiên.
Theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp, tính đến tháng 10 năm nay, các chính phủ, ngân hàng chính sách và tổ chức quốc tế đã phát hành hoặc cho vay tổng cộng 68 tỷ nhân dân tệ (tương đương 9,5 tỷ USD) - gấp đôi tổng giá trị của cả năm 2024.
 |
Phát hành trái phiếu và các khoản vay bằng đồng nhân nhân tệ ở nước ngoài |
Thực hiện hoán đổi tiền tệ song phương
Hoán đổi tiền tệ song phương là một phần trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm tăng cường áp dụng đồng nhân dân tệ trên trường quốc tế, một thỏa thuận mà khoảng 30 quốc gia trên thế giới đã ký kết với Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC).
“Trung Quốc đang cố gắng thiết lập một hệ sinh thái cho đồng nhân dân tệ với nhiều kịch bản sử dụng hơn”, Ding Shuang, chuyên gia kinh tế trưởng phụ trách khu vực Trung Quốc mở rộng và Bắc Á tại Standard Chartered cho biết. Điều này bao gồm việc khuyến khích các quốc gia khác sử dụng đồng tiền này trong thương mại song phương và đầu tư vào các sản phẩm tài chính định giá bằng nhân dân tệ.
Nhiều năm Trung Quốc cho vay nước ngoài đã tạo ra một nhóm nền kinh tế tiềm năng khổng lồ có thể hưởng lợi từ việc cải tổ các khoản nợ. Theo giáo sư Gallagher, 78 quốc gia nghèo nhất thế giới theo định nghĩa của Ngân hàng Thế giới đang có khoảng 67 tỷ USD nợ chưa thanh toán với Trung Quốc.
“Nếu Trung Quốc tái cấp vốn cho các quốc gia với kỳ hạn dài hơn và lãi suất thấp hơn, điều này sẽ mang lại cho các quốc gia này không gian tài chính rất cần thiết”, ông cho biết.
Về mặt tài chính, đây có thể không phải là một thỏa thuận tồi tệ đối với Trung Quốc. Giáo sư Gallagher cho biết, các ngân hàng chính sách của Trung Quốc có thể chào bán trái phiếu nhân dân tệ với chi phí rẻ hơn nhiều so với việc phát hành trái phiếu bằng đô la. Điều đó có nghĩa là ngay cả khi họ cho các quốc gia khác vay với lãi suất thấp hơn, Trung Quốc sẽ không phải chịu bất kỳ khoản lỗ đáng kể nào.
Trung Quốc từ lâu đã cố gắng thúc đẩy sức ảnh hưởng của đồng nhân dân tệ trên toàn cầu, nhưng kết quả vẫn còn khiêm tốn, một phần do các biện pháp kiểm soát vốn nghiêm ngặt và sự kiểm soát chặt chẽ của ngân hàng trung ương đối với tỷ giá hối đoái.
Tuy nhiên, PBOC đã và đang tinh chỉnh các vấn đề ưu tiên, cam kết sẽ tiếp tục mở cửa thị trường tài chính trong nước và hỗ trợ các tổ chức nước ngoài quan tâm đến việc sử dụng đồng nhân dân tệ làm tiền tệ tài trợ.
Trung Quốc cũng đã mở rộng khả năng tiếp cận thị trường repo trong nước và triển khai hệ thống thanh toán nhanh với Hồng Kông để nhằm thu hút thêm nhà đầu tư nước ngoài sử dụng đồng nhân dân tệ.
Trong khi đó, sự tăng trưởng không ngừng của cổ phiếu Trung Quốc trong nước đã thúc đẩy nhu cầu đối với đồng nhân dân tệ, thu hút thêm nhiều nhà đầu tư vào thị trường trong nước. Các biện pháp kiểm soát vốn của Trung Quốc và ưu tiên ổn định của PBOC đã giữ cho đồng nội tệ ổn định mặc dù lợi suất thấp hơn.
Ngược lại, đồng đô la đã giảm khoảng 7,5% giá trị so với các đồng tiền khác trên thế giới trong năm nay, khi vị thế là tài sản trú ẩn an toàn bị lung lay bởi các chính sách thuế quan của Tổng thống Trump và nợ công Mỹ phình to.
Trong khi trật tự toàn cầu đang thay đổi, Trung Quốc đang phải đối mặt với sự mất cân bằng về cấu trúc khiến nền kinh tế của họ phụ thuộc quá nhiều vào đồng tiền của Mỹ.
Việc Trung Quốc mua vàng ồ ạt trong những năm gần đây là một trong những dấu hiệu cho thấy nước này đang đạt được "những tiến bộ ổn định, từng bước hướng tới phi đô la hóa…Trung Quốc và các nước ngoài phương Tây khác sẽ tìm cách giảm dần sự phụ thuộc vào đồng đô la, với việc thanh toán bằng đồng nhân dân tệ ngày càng trở thành một lựa chọn dự phòng khả thi”, Gabriel Wildau, Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Teneo cho biết.
Mục tiêu trước mắt của Trung Quốc là xây dựng một hệ thống tiền tệ đa cực, trong đó đồng nhân dân tệ là một lựa chọn thay thế đáng tin cậy. Một tham vọng lớn hơn về lâu dài là biến đồng tiền này thành một đồng tiền dự trữ toàn cầu thực sự, phản ánh vị thế của Trung Quốc như một siêu cường công nghệ và kinh tế.
Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế cho rằng chỉ riêng lãi suất thấp của Trung Quốc sẽ không đủ để nâng cao vị thế toàn cầu của đồng nhân dân tệ nếu không có những cải cách sâu rộng hơn.
"Cấu hình lãi suất này khó có thể giữ nguyên mãi mãi… Cần có những yếu tố khác để thúc đẩy xu hướng toàn diện hướng tới quốc tế hóa đồng nhân dân tệ, bao gồm việc tạo điều kiện dễ dàng hơn cho người nước ngoài tiếp cận thị trường tài chính Trung Quốc”, Louis Kuijs, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại S&P Global Ratings nhận định.