Đề xuất Nhà nước quyết định giá đất trên thị trường sơ cấp

Nội dung này được nêu tại tờ trình dự thảo Luật sửa đổi Luật Đất đai 2024 đang lấy ý kiến của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Dự thảo gồm 68 khoản, chia thành 3 nhóm nội dung.

Điểm mới tại dự thảo là việc định giá đất không còn "nguyên tắc thị trường". Thay vào đó, việc định giá phải bảo đảm vai trò đại diện chủ sở hữu và quyền quyết định của Nhà nước về giá đất. Kết quả xác định giá đất theo các phương pháp định giá đất là tài liệu để Nhà nước tham khảo khi quyết định giá đất.

Liên quan đến bảng giá đất, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất hai phương án sửa đổi. Phương án một là Chính phủ ban hành bảng giá đất 5 năm một lần, thay vì hàng năm như hiện hành. Bảng giá đất được xây dựng theo khu vực, vị trí.

Với khu vực có bản đồ địa chính số và cơ sở dữ liệu giá đất, bảng giá đất sẽ được xây dựng đến từng thửa. UBND cấp tỉnh có quyền quyết định trong trường hợp cần thiết phải bổ sung bảng giá đất trong năm.

Phương pháp hai là bỏ giá đất cụ thể và áp dụng lại hệ số điều chỉnh giá đất (hệ số K). Hệ số K là tỷ lệ tăng, giảm của các khu vực, vị trí đã quy định để điều chỉnh giá trong bảng giá đất theo từng năm. UBND cấp tỉnh sẽ ban hành hệ số điều chỉnh giá đất bắt đầu từ năm tiếp theo của kỳ 5 năm áp dụng bảng giá đất.

Lý giải đề xuất sửa đổi, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết theo quy định hiện nay, việc định giá đất của Nhà nước tại thị trường sơ cấp phụ thuộc vào giá đất tại thị trường thứ cấp và kết quả đơn vị tư vấn giá đất. Trong khi đó, việc xác định giá đất cụ thể gặp khó khăn do phụ thuộc nhiều yếu tố như thông tin dữ liệu đầu vào, biến động thị trường. Các yếu tố ảnh hưởng đến giá đất cũng đa dạng như trình độ, năng lực chuyên môn, đạo đức, kinh nghiệm của người định giá, phương án đầu tư của chủ đầu tư dự án...

"Kết quả định giá không thống nhất dẫn đến không phản ánh đúng bản chất của giá đất trên thị trường sơ cấp và thứ cấp", tờ trình dự thảo nêu và cho rằng luật hiện hành chưa phát huy đầy đủ vai trò quyết định, điều tiết của Nhà nước với giá đất nói chung và biến động giá đất trên thị trường.

Do đất đai là yếu tố đầu vào quan trọng của phát triển kinh tế và xã hội, việc sửa đổi được Bộ đánh giá cần thiết để phù hợp với nguyên tắc Nhà nước phải thực hiện quyền kiểm soát về giá đất, quyết định giá đất trên thị trường sơ cấp nhằm bảo đảm ổn định thị trường.

Liên quan vấn đề này, nhiều chuyên gia trước đó cũng bày tỏ quan ngại bảng giá đất "chạy đua với giá ảo" khi áp giá thị trường thiếu cơ sở khoa học.

TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM, cho biết Luật Đất đai 2024 quy định việc xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường, nhưng không yêu cầu bảng giá đất phải bám sát giá thị trường - vốn luôn biến động.

Trong quá trình soạn thảo Nghị định 103, Bộ Tài chính từng chủ trương không làm biến động lớn nghĩa vụ tài chính về đất, nhưng khi triển khai thực tế lại xuất hiện nhiều bất cập, đặc biệt là khoảng cách quá lớn giữa giá đất ở và đất nông nghiệp.

Cùng quan điểm, Tiến sĩ Trần Việt Anh, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Hùng Vương, chỉ ra thực tế thời gian qua, giá đất liên tục bị đẩy lên bởi các yếu tố như quy hoạch làm đường, xây cầu, có nhà đầu tư lớn đến hoặc gần đây là hiệu ứng sáp nhập tỉnh.

Nếu các địa phương lấy mức giá bị "thổi lên" trong giai đoạn sốt nóng làm dữ liệu xây dựng bảng giá đất sẽ dẫn tới nguy cơ bảng giá đất không phản ánh thực tế.

Tại tờ trình dự thảo luật sửa đổi, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đề xuất mở rộng loại đất chuyển mục đích làm dự án nhà ở thương mại. Theo đó, khu đất cần đáp ứng điều kiện phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, không cần phải có "đất ở hoặc đất ở và đất khác" như quy định hiện tại.

Tại hội nghị hôm 10/7, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết Chính phủ sẽ đề xuất sửa đổi Nghị quyết 18, làm cơ sở sửa Luật Đất đai 2024 nhằm khắc phục bất cập về thu hồi đất, tài chính đất đai, kiểm soát giá đất.

Một số nội dung được Thủ tướng yêu cầu nghiên cứu sửa đổi gồm hoàn thiện chính sách quản lý, sử dụng đất; giá đất, tài chính đất đai; chính sách giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất...