Dịch chuyển khỏi dầu mỏ, Saudi Arabia đầu tư mạnh vào AI

Saudi Arabia, quốc gia Vùng Vịnh nổi tiếng với sự giàu có nhờ dầu mỏ, đang dịch chuyển nền kinh tế theo hướng giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn tài nguyên này và mở rộng sang các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo (AI).

Trong một cuộc trao đổi với hãng tin CNBC, Bộ trưởng Bộ Đầu tư Khalid Al Falih của Saudi Arabia cho biết hơn một nửa nền kinh tế của Saudi Arabia, cụ thể là 50,6%, hiện nay đã "hoàn toàn tách rời" khỏi dầu mỏ. Tỷ lệ đó đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chiến lược đa dạng hóa kinh tế của vương quốc.

Trong những năm gần đây, Chính phủ Saudi Arabia đã nỗ lực không ngừng để giảm sự phụ thuộc vào tài nguyên dầu mỏ, vốn từng chiếm gần như toàn bộ nguồn thu ngân sách quốc gia. Hiện nay, 40% thu ngân sách của Chính phủ nước này đến từ các lĩnh vực và nguồn khác không liên quan đến dầu mỏ.

Một trong những lĩnh vực mà Saudi Arabia đang tập trung phát triển mạnh mẽ là AI. Bộ trưởng Al Falih cho biết nước này sẽ trở thành một "nhà đầu tư chủ chốt" trong việc phát triển các ứng dụng AI và các mô hình ngôn ngữ lớn. Saudi Arabia cũng đang xây dựng các trung tâm dữ liệu với quy mô và chi phí cạnh tranh chưa từng có ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới.

Theo ước tính của công ty PwC, AI có thể mang lại cho nền kinh tế Saudi Arabia hơn 135 tỷ USD vào năm 2030, một con số cho thấy tiềm năng to lớn của lĩnh vực này trong việc thúc đẩy tăng trưởng.

Báo cáo về hiệu suất ngân sách hàng quý của Chính phủ Saudi Arabia cho thấy tổng thu ngân sách trong nửa đầu năm 2025 đạt 565,21 tỷ riyal, tương đương 150,73 tỷ USD, trong đó dầu mỏ chiếm 53,4%, giảm rõ rệt so với mức 67,97% cùng kỳ năm 2019.

Năm 2024, GDP của Saudi Arabia tăng 1,3% so với năm trước, chủ yếu nhờ vào sự tăng trưởng 4,3% trong các lĩnh vực phi dầu mỏ. Ngược lại, hoạt động dầu mỏ giảm 4,5% so với cùng kỳ năm trước.

Quỹ đầu tư công của Saudi Arabia (PIF) đã đầu tư vào các công ty công nghệ lớn, nhà phát hành trò chơi điện tử và các câu lạc bộ bóng đá, sử dụng nguồn thu từ dầu mỏ để đa dạng hóa sang các lĩnh vực khác.

PIF đã mua cổ phần trong công ty trò chơi điện tử lớn Electronic Arts, thành lập Quỹ Tầm nhìn SoftBank với Tập đoàn SoftBank của tỷ phú Nhật Bản Masayoshi Son vào năm 2017, và tiếp quản câu lạc bộ bóng đá Newcastle United của giải Ngoại hạng Anh vào năm 2021. Những động thái này phản ánh sự quyết tâm của Saudi Arabia trong việc mở rộng và đa dạng hóa nền kinh tế.

Khi được hỏi liệu giá dầu giảm có gây áp lực lên nền kinh tế và nguồn thu của Chính phủ Saudi Arabia hay không, Bộ trưởng Al Falih khẳng định rằng quốc gia này không cắt giảm chi tiêu công. Giá dầu đã giảm nhiều trong năm 2025, với giá dầu Brent giảm 13,4% tính đến thời điểm hiện tại, theo dữ liệu của FactSet. Doanh thu từ dầu mỏ của Saudi Arabia đã giảm 24% trong nửa đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm trước.

Chính phủ Saudi Arabia cam kết tiếp tục đầu tư vào các hoạt động cần thiết, trong đó quỹ PIF đã tăng gấp 6 lần so với khi thành lập, và quốc gia này đang tiến gần đến việc triển khai rót gần 1 nghìn tỷ USD vốn đầu tư vào các lĩnh vực chiến lược.

Du lịch cũng là một lĩnh vực tăng trưởng quan trọng đối với Saudi Arabia. Bộ trưởng Bộ Du lịch nước này, ông Ahmed Al-Khateeb cho biết tỷ trọng của ngành du lịch trong GDP đã tăng lên 5% vào năm 2024 từ mức 3% năm 2019. Ông bày tỏ sự tự tin rằng ngành này có thể đóng góp 10% GDP vào năm 2030, với mục tiêu nâng lên mức 20% trong tương lai.

-Bình Minh

]]>