Kinh tế hợp tác vượt khó khăn, vững bước đi lên

Hiện nay, kinh tế trong nước đang chịu tác động lớn của thị trường thế giới, chi phí đầu vào tăng và thời tiết bất thường, nhưng khu vực kinh tế tập thể (KTTT), HTX vẫn giữ vững đà phát triển. Để đạt được thành công này, hệ thống Liên minh HTX Việt Nam đã phát huy cao độ vai trò tổ chức, dẫn dắt và đồng hành với hàng chục nghìn HTX trên khắp cả nước.  

Đồng hành cùng các HTX

Ngay từ những ngày đầu năm, Ban Chấp hành, Ban Thường vụ và Thường trực Liên minh HTX Việt Nam đã vào cuộc quyết liệt, tính đến hết tháng 6 đã ban hành hơn 400 văn bản chỉ đạo điều hành, tổ chức gần 300 đầu việc chuyên môn và hơn 40 cuộc họp trọng điểm. Đặc biệt, lãnh đạo Liên minh đã trực tiếp làm việc với nhiều bộ, ngành, địa phương nhằm tháo gỡ vướng mắc cho các HTX, từ vấn đề tích tụ ruộng đất, vốn tín dụng đến việc triển khai các chính sách hỗ trợ.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân thăm và làm việc với HTX Hoa Bình Liêu.

HTX Hoa Bình Liêu tại thôn Cao Sơn, xã Hoành Mô, tỉnh Quảng Ninh là minh chứng rõ nét cho vai trò dẫn dắt của hệ thống Liên minh. Nằm ở độ cao 900m so với mực nước biển, nơi đây vốn là nơi hoang hóa, chưa có điện lưới ổn định, đường sá gập ghềnh, đi lại rất khó khăn, người dân phần lớn là đồng bào dân tộc thiểu số. Với sự hỗ trợ từ Liên minh HTX tỉnh và Trung ương, HTX đã tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi, đào tạo kỹ thuật và xây dựng mô hình nông nghiệp công nghệ cao kết hợp du lịch cộng đồng.

“Từ những người chưa từng biết đến những bông lan Vũ nữ, qua quá trình được đào tạo, tập huấn và hướng dẫn bài bản đã trở thành những công nhân lành nghề, tham gia vào chuỗi sản xuất, chăm sóc và tiêu thụ hoa. Từ đó, đời sống không ngừng được nâng lên, mức thu nhập bình quân ổn định từ 5-8 triệu đồng/người/tháng", Giám đốc HTX Nguyễn Thanh Hải chia sẻ.

Tại buổi làm việc với lãnh đạo Liên minh HTX tỉnh Quảng Ninh và huyện Bình Liêu (trước đây) hồi giữa tháng 4, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân đề nghị địa phương tiếp tục tạo điều kiện mạnh mẽ hơn về vốn, đất đai cho HTX phát triển. Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam đặc biệt đánh giá cao tinh thần tự lực, dám nghĩ dám làm của các thành viên HTX, nhấn mạnh việc cần mở rộng liên kết để nâng tầm quy mô sản xuất. Chủ tịch Cao Xuân Thu Vân cũng khẳng định cần tiếp tục lan tỏa giá trị của mô hình HTX, nâng tầm vai trò, vị thế như một tổ chức kinh tế - xã hội không thể thiếu trong quá trình phát triển địa phương.

Cùng với việc đồng hành, tháo gỡ những khó khăn, vai trò đại diện, bảo vệ quyền lợi thành viên tiếp tục được khẳng định. Theo thống kê, hơn 1.200 HTX được tư vấn pháp lý trong 6 tháng đầu năm, 3 vụ việc khiếu nại phức tạp được xử lý hiệu quả. Ở cấp trung ương, Ủy ban kiểm tra hoạt động năng động, phối hợp chặt chẽ với địa phương để kịp thời giải quyết các khiếu nại, phản ánh từ cơ sở.

Trong vai trò hỗ trợ, tư vấn và cung ứng dịch vụ, hệ thống Liên minh HTX đã triển khai hàng loạt hoạt động cụ thể, sát thực cho các HTX trên cả nước. Trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước có thêm 1.387 HTX mới. Các HTX không chỉ hoạt động mạnh trong lĩnh vực nông nghiệp (chiếm 61,6%) mà còn ghi dấu ấn trong lĩnh vực công nghiệp, vận tải, làng nghề truyền thống, du lịch cộng đồng. Trong 6 tháng có 73 mô hình HTX sản xuất kinh doanh gắn với chuỗi giá trị được hình thành.

Đáng chú ý, một thế hệ HTX mới đang từng bước hình thành. Tỷ lệ sáng lập viên HTX trong độ tuổi từ 27 - 40 chiếm tới 67%, cho thấy sức hút ngày càng lớn của mô hình hợp tác trong giới trẻ. Nhiều HTX do phụ nữ làm lãnh đạo đã có những bước đi đột phá khi kết hợp sản xuất với du lịch cộng đồng, thủ công mỹ nghệ và các mô hình phát triển bền vững. Đây không chỉ là lực lượng nòng cốt trong tương lai, mà còn góp phần tích cực vào bình đẳng giới và bảo tồn bản sắc văn hóa bản địa.

Hỗ trợ thiết thực, lan tỏa mô hình hay

Tại Nghệ An, HTX Làng nghề Thổ cẩm Hoa Tiến là một trong những mô hình HTX tiêu biểu do phụ nữ dân tộc Thái làm lãnh đạo. “Thổ cẩm không chỉ là nghề mà là máu thịt của người Thái. Nhờ HTX, chị em chúng tôi có thu nhập ổn định 4 - 6 triệu đồng/tháng, con cái được ăn học đầy đủ”, chị Sầm Thị Bích, Giám đốc HTX chia sẻ. Hiện, sản phẩm của HTX đã đạt chuẩn OCOP 4 sao, kết hợp cùng du lịch cộng đồng và được giới thiệu tại nhiều hội chợ lớn trên cả nước.

HTX Làng nghề Thổ cẩm Hoa Tiến đã có bước đi đột phá khi kết hợp sản xuất  gắn với du lịch cộng đồng.

Ở xã Nam Dương, tỉnh Bắc Ninh, HTX Mỳ Chũ Trại Lâm cũng là một điển hình, câu chuyện của gia đình anh Nguyễn Tất Thắng ở thôn Thủ Dương - thành viên HTX, là một minh chứng rõ nét. Trải qua nhiều khó khăn, bước ngoặt đến với gia đình anh là khi tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX để đầu tư dây chuyền làm mỳ sạch. Hiện, mỗi tháng, gia đình anh sản xuất khoảng 3 tấn mì thành phẩm, với giá bán dao động từ 27.000 – 35.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, thu nhập bình quân đạt khoảng 15 - 20 triệu đồng mỗi tháng.

Không dừng lại ở đó, hoạt động đào tạo, bồi dưỡng được hệ thống Liên minh HTX triển khai sâu rộng với hơn 300 lớp tập huấn thu hút hơn 16.000 lượt người tham gia, tài liệu chuyên môn được cập nhật giúp nâng cao kỹ năng quản trị, quản lý tài chính, tiếp cận thị trường cho các HTX. Đặc biệt, chuyển đổi số tiếp tục là điểm sáng với 160 HTX được hỗ trợ thiết kế bao bì, website, phần mềm kế toán, truy xuất nguồn gốc.

Tính đến nay, cả nước có gần 35.000 HTX đang hoạt động, tổng số thành viên lên đến hơn 6,17 triệu người, sử dụng khoảng 1,65 triệu lao động. Tổng vốn điều lệ đạt 71.817 tỷ đồng – tăng 23,4% so với cùng kỳ năm trước. Hàng loạt sản phẩm OCOP 4 – 5 sao được phát triển bởi các HTX trên cả nước, tỷ lệ HTX là chủ thể OCOP tăng mạnh từ 32,8% lên gần 40% vào giữa năm 2025.

Các HTX đã khẳng định được vai trò tại khu vực nông thôn, miền núi, là công cụ hữu hiệu để thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới và phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Tuy nhiên, cũng phải thẳng thắn nhìn nhận về những tồn tại, hạn chế để tìm hướng khắc phục. Điển hình là số lượng HTX tham gia chuỗi giá trị còn khiêm tốn, liên kết trong nội bộ HTX lỏng lẻo, năng lực quản trị ở nhiều nơi chưa đáp ứng yêu cầu. HTX vận tải chịu sức ép từ các ứng dụng gọi xe công nghệ; HTX xây dựng khó tiếp cận dự án công do thiếu năng lực đấu thầu. Biến đổi khí hậu, thiên tai, giá cả vật tư đầu vào… tiếp tục là những thách thức lớn.

Để thích ứng, Liên minh HTX Việt Nam đang tập trung xây dựng hệ sinh thái số, ngân hàng dữ liệu, hiện đại hóa công tác quản lý, tư vấn và dịch vụ hỗ trợ. Mục tiêu 6 tháng cuối năm là tổ chức thành công Đại hội toàn quốc lần thứ VII, hoàn thiện chiến lược phát triển đến năm 2030, tầm nhìn 2040, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế, tranh thủ các nguồn viện trợ và học hỏi kinh nghiệm quốc tế.

Với những thành tựu đã đạt được và những bước đi chiến lược sắp tới, hệ thống Liên minh HTX Việt Nam đang từng bước trở thành “điểm tựa” đáng tin cậy, kiến tạo nên một nền kinh tế nhân văn, bao trùm và phát triển bền vững – nơi người nông dân, người lao động được hỗ trợ thực chất, và các HTX thực sự là hạt nhân phát triển kinh tế cộng đồng.

Nguyễn Hòa