‘Làn gió mới’ thổi vào nông nghiệp, làm giàu cho nông dân xứ Kinh Bắc

Từ tổ chức sản xuất, chế biến, đến xúc tiến thương mại, đưa nông sản vươn ra thị trường thế giới – các HTX đang chứng minh vai trò nòng cốt trong hành trình xây dựng một Bắc Ninh giàu đẹp, văn minh.

Sợi mì bước ra thế giới

Những ngày đầu tháng 4/2025, không khí tại HTX Sản xuất – Kinh doanh và Tiêu thụ mì gạo Hiền Phước (xã Nam Dương) tất bật hơn thường lệ. Trong khu nhà xưởng hiện đại, hàng chục công nhân đang vận hành dây chuyền sản xuất mì liên tục để kịp xuất khẩu đơn hàng mới sang Nga.

Bà Hoàng Thị Thu Hiền, Giám đốc HTX, cho biết: “Từ năm 2024, chúng tôi đã ký hợp đồng xuất khẩu 20 tấn mì/tháng sang Nga. Sang năm 2025, nhu cầu tăng gấp đôi, HTX phải nâng công suất lên 40 tấn/tháng, doanh thu ước tính khoảng 1 tỷ đồng mỗi tháng”.

Mì gạo là một trong những sản phẩm đặc trưng của tỉnh Bắc Ninh.

Điều đặc biệt, toàn bộ sản phẩm của HTX Hiền Phước đều được sản xuất trong dây chuyền khép kín, sấy khô bằng lò điện thay vì phơi ngoài trời. Chính sự đổi mới này giúp sản phẩm đạt tiêu chuẩn vệ sinh, dễ dàng thâm nhập các thị trường khó tính như Anh, Nhật, Hàn Quốc, Úc…

Không chỉ HTX Hiền Phước, HTX Mì gạo Trại Lâm (cùng xã Nam Dương) cũng vừa khai thác thêm thị trường Hồng Kông. Đơn hàng đầu tiên 3 tấn mì các loại đã được xuất khẩu trong tháng 4/2025, mang về gần 130 triệu đồng.

“Mì ngũ sắc, mì gạo lứt, bún gạo lứt… đều được người tiêu dùng ưa chuộng vì tính an toàn và sự khác biệt”, Giám đốc HTX Hiền Phước Hoàng Thị Thu Hiền chia sẻ.

Tại xã Nam Dương hiện có tới 15 HTX sản xuất – kinh doanh mì gạo, mỗi năm cung cấp khoảng 14 nghìn tấn sản phẩm, tạo việc làm cho hàng trăm lao động với thu nhập bình quân 10 triệu đồng/tháng. Một làng nghề từng được coi là lối thoát nghèo cho người dân nay đã trở thành điểm sáng xuất khẩu, khẳng định giá trị thương hiệu địa phương trên bản đồ nông sản thực phẩm quốc tế.

“Bệ đỡ” công nghệ cho nông dân thoát nghèo

Không chỉ làng nghề truyền thống, nhiều HTX nông nghiệp tại Bắc Ninh cũng đang chuyển mình mạnh mẽ nhờ đầu tư công nghệ. Đơn cử, tại HTX Nông nghiệp hữu cơ Bình Minh (xã Danh Thắng, nay là xã Hiệp Hòa), từ năm 2019 đã đầu tư nhà xưởng giết mổ, chế biến thịt theo chuỗi khép kín.

Đến nay, toàn bộ sản phẩm của HTX đều đạt chuẩn OCOP, gồm thịt lợn 3 sao, giò chả xúc xích 4 sao. Chỉ sau vài năm, sản lượng thịt lợn tiêu thụ của HTX đã tăng từ 250 tấn/tháng (năm 2022) lên hơn 400 tấn/tháng (năm 2024), doanh thu đạt gần 45 tỷ đồng/năm. HTX cũng tạo việc làm ổn định cho 25 lao động với mức lương khoảng 10 triệu đồng/tháng.

Ở HTX Như Hoa (phường Việt Yên), công nghệ chế biến nông sản đang mở ra hướng đi mới. Năm 2024, HTX mạnh dạn đầu tư máy sấy lạnh, máy sấy nhiệt để sản xuất khoai lang sấy mật ong, khoai tây lắc, dưa lê sấy dẻo…

Sản lượng trung bình mỗi năm tại HTX đạt 10 tấn, tiêu thụ thuận lợi. Mới đây, HTX còn hoàn thành nhà xưởng 300m² đạt tiêu chuẩn ISO 9001:2000, đưa vào dây chuyền chế biến tự động, giảm 70% nhân công và nâng cao chất lượng sản phẩm. “Chúng tôi hướng tới xuất khẩu trong 2 năm tới”, Giám đốc Nguyễn Thị Như tự tin nói.

Một ví dụ khác là HTX Chế biến nông sản Cường Thi (xã Quang Trung), trước kia, HTX sản xuất thủ công chỉ đạt 3–4 tấn kẹo/năm. Nhưng từ khi ứng dụng máy móc hiện đại, sản lượng đã tăng vọt lên 300–400 tấn/năm, lợi nhuận mỗi năm khoảng 700 triệu đồng.

HTX là điểm tựa trong xóa đói giảm nghèo của hàng nghìn hộ nông dân Bắc Ninh.

Những câu chuyện thành công này khẳng định đổi mới công nghệ chính là con đường ngắn nhất để HTX nâng cao năng suất, chất lượng, qua đó góp phần trực tiếp vào công cuộc xoá đói giảm nghèo của địa phương.

Đằng sau sự chuyển mình của các HTX ở Bắc Ninh là dấu ấn quan trọng của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh. Những năm gần đây, hàng loạt chính sách, chương trình hỗ trợ đã được triển khai, từ vốn vay, máy móc thiết bị đến xúc tiến thương mại và đào tạo nhân lực.

Trong giai đoạn 2021–2025, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX Bắc Ninh đã thí điểm hỗ trợ hàng chục HTX ứng dụng công nghệ 4.0 trong quản lý, điều hành sản xuất – kinh doanh, đồng thời giúp nhiều HTX khởi nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Hàng tỷ đồng hỗ trợ HTX trang bị máy móc, thiết bị…

Phát triển kinh tế bền vững

Bên cạnh đó, nhiều HTX còn được đưa vào các chương trình xúc tiến thương mại trong và ngoài nước. Sản phẩm của Bắc Ninh không chỉ được quảng bá tại các hội chợ OCOP, hội chợ thương mại quốc tế, mà còn được giới thiệu trên các sàn thương mại điện tử. Đây là bước tiến quan trọng giúp nông sản địa phương tiếp cận rộng rãi hơn với người tiêu dùng toàn cầu.

Tất cả những hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh đã góp phần giúp các HTX vươn lên mạnh mẽ, nhiều HTX từ chỗ chỉ hoạt động cầm chừng nay đã trở thành hạt nhân phát triển kinh tế tập thể, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu giảm nghèo bền vững.

Không thể phủ nhận, sự phát triển của HTX đã làm thay đổi diện mạo nông thôn Bắc Ninh. Hàng nghìn nông dân được giải quyết việc làm, thu nhập bình quân tăng đáng kể, đời sống cải thiện rõ rệt. Đặc biệt, việc đưa sản phẩm nông sản địa phương đạt chuẩn OCOP, tiếp cận thị trường quốc tế đã mở ra cơ hội lớn để Bắc Ninh xoá đói giảm nghèo bền vững.

Thống kê cho thấy phần lớn HTX trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh hoạt động hiệu quả, đóng góp quan trọng vào tốc độ tăng trưởng GRDP của tỉnh – luôn nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước. Riêng lĩnh vực nông nghiệp, toàn tỉnh đã hình thành hơn 1.500 mô hình ứng dụng công nghệ cao, liên kết theo chuỗi giá trị, nâng giá trị sản xuất lên gấp 2–2,5 lần so với phương thức truyền thống.

HTX không chỉ là công cụ giúp nông dân thoát nghèo, mà còn là bệ phóng để nông thôn Bắc Ninh tiến tới phát triển bền vững. Vì thế, tỉnh đang đẩy mạnh lấy khoa học công nghệ và chuyển đổi số làm động lực để các HTX tự tin bước vào thị trường toàn cầu.

Có thể nói, từ những gói mì gạo truyền thống vươn ra thị trường thế giới, đến các mặt hàng nông sản công nghệ cao – tất cả đang cho thấy sự thay đổi mạnh mẽ của các HTX Bắc Ninh. Đó không chỉ là câu chuyện về sự năng động của người nông dân, mà còn là minh chứng cho hiệu quả của mô hình kinh tế hợp tác khi được “tiếp sức” đúng hướng.

Minh Khuê