Mỹ xóa thuế nhập khẩu cà phê, cú hích cho Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Theo tuyên bố của Nhà Trắng, việc bãi bỏ các mức thuế cao nhất lên tới 20% đối với một số mặt hàng nông nghiệp nhập khẩu từ các đối tác thương mại chiến lược của Mỹ, trong đó cà phê là mặt hàng trọng tâm. Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer xác nhận rằng cà phê từ Việt Nam và Brazil nằm trong danh mục miễn trừ, vì “đây là những sản phẩm mà Mỹ không sản xuất hoặc trồng được trong nước”.

Tác động toàn cầu và lợi ích cho ngành cà phê Việt Nam

Quyết định này được đánh giá sẽ tác động tích cực tới thị trường cà phê toàn cầu, đặc biệt là đối với quốc gia chiếm khoảng 17-18% sản lượng cà phê thế giới như Việt Nam và là nguồn cung lớn nhất của Mỹ tại khu vực châu Á- Thái Bình Dương. Việc miễn thuế giúp cà phê Việt Nam tăng khả năng cạnh tranh tại thị trường Mỹ, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu giảm chi phí logistics và mở rộng thị phần trong bối cảnh giá cà phê thế giới vẫn ở mức cao.

Trong bài phát biểu trên chuyên cơ Không lực Một, Tổng thống Trump cho biết việc bãi bỏ thuế nhằm “giảm giá những mặt hàng thiết yếu như cà phê cho người tiêu dùng Mỹ”, trong khi vẫn đảm bảo duy trì dòng cung ứng ổn định. Ông khẳng định: “Chúng tôi chỉ giảm nhẹ một số loại thực phẩm như cà phê… chúng ta sẽ có cà phê nhập khẩu.”

Các chuyên gia nhận định động thái này có thể mở ra chu kỳ tăng trưởng mới cho xuất khẩu cà phê Việt Nam sang Mỹ. Đây là thị trường có giá trị nhập khẩu cà phê lớn nhất thế giới, ước đạt hơn 7 tỷ USD mỗi năm. 

Với sản lượng trung bình 1,6 - 1,8 triệu tấn cà phê mỗi năm, Việt Nam hiện là nhà sản xuất cà phê lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Brazil, và là nhà cung cấp robusta số 1 toàn cầu. Thị trường Mỹ vốn nằm trong nhóm 5 thị trường nhập khẩu cà phê lớn nhất của Việt Nam, cùng với Đức, Ý, Nhật Bản và Tây Ban Nha.

Giá cà phê arabica đã giảm tới 6,6% xuống mức thấp nhất trong gần hai tháng tại New York vào thứ Sáu 21/11.

Theo các chuyên gia, việc được miễn thuế giúp cà phê Việt Nam tăng đáng kể khả năng cạnh tranh tại thị trường Mỹ, nơi người tiêu dùng tiêu thụ hơn 400 triệu tách cà phê mỗi ngày. Mỗi phần trăm giảm thuế tương đương với hàng trăm triệu USD chi phí nhập khẩu được tiết kiệm, mở đường cho các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị phần tại nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Bên cạnh đó, quyết định của Mỹ còn là tín hiệu tích cực về hợp tác thương mại song phương Việt - Mỹ, khi hai bên đang thúc đẩy các thỏa thuận trong lĩnh vực nông nghiệp bền vững, năng lượng và chuỗi cung ứng xanh.

Với việc được miễn thuế, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, đặc biệt là những thương hiệu đã đầu tư vào chế biến sâu và cà phê đặc sản, có thể tận dụng lợi thế giá để gia tăng hiện diện trong phân khúc cà phê hòa tan và cà phê rang xay cao cấp.

Trước đó, vào tháng 7, Mỹ từng áp thuế nhập khẩu 40% đối với cà phê từ Brazil và các đối tác, khiến giá arabica kỳ hạn tại sàn New York tăng mạnh, kéo theo đà tăng giá cà phê robusta toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Việc Trump đảo ngược chính sách này được xem là nỗ lực khôi phục cân bằng cung - cầu và giảm căng thẳng giá hàng hóa toàn cầu.

Hiệp hội Cà phê Quốc gia Hoa Kỳ (NCA) nhận định: “2/3 người trưởng thành ở Mỹ uống cà phê mỗi ngày, và mỗi tách cà phê sắp tới sẽ có giá rẻ hơn nhờ quyết định xóa thuế nhập khẩu từ Brazil và Việt Nam.”

Trên thực tế, giá cà phê arabica tại New York đã giảm hơn 6% ngay sau khi thông tin được công bố, đánh dấu đợt hạ nhiệt mạnh nhất trong gần hai tháng. Các nhà phân tích của StoneX cho biết động thái này “sẽ kích thích nhập khẩu trở lại từ các nước sản xuất lớn, giúp thị trường Mỹ bình ổn giá và tránh khan hiếm nguồn cung”.

Đối với Việt Nam, tác động từ việc giảm chi phí thuế và mở rộng cơ hội xuất khẩu được kỳ vọng sẽ giúp ngành cà phê đạt kim ngạch trên 5 tỷ USD vào năm 2026, đặc biệt ở phân khúc cà phê chế biến sâu và cà phê đặc sản, lĩnh vực mà các doanh nghiệp Việt đang tăng tốc đầu tư.

Các chuyên gia thương mại quốc tế cho rằng đây là cơ hội để Việt Nam đẩy nhanh chiến lược “chuyển từ lượng sang chất”, gia tăng giá trị xuất khẩu thông qua chế biến, thương hiệu và phát triển bền vững.

Thị trường kỳ vọng làn sóng đầu tư mới

Dù được hưởng lợi lớn từ chính sách mới, ngành cà phê Việt Nam vẫn đối diện với nhiều thách thức: chi phí logistics cao, thiếu thương hiệu quốc gia đủ mạnh, và khả năng cạnh tranh của sản phẩm chế biến sâu còn hạn chế.

Hiện chỉ khoảng 12% lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam được chế biến sâu, trong khi phần lớn vẫn là nguyên liệu thô. Việc đẩy mạnh đầu tư vào dây chuyền rang xay, chiết xuất và sản xuất cà phê hòa tan sẽ là yếu tố quyết định để Việt Nam tận dụng trọn vẹn lợi thế từ việc Mỹ xóa thuế.

Ngoài ra, biến đổi khí hậu đang làm thay đổi đáng kể quy luật mùa vụ và năng suất tại các vùng trồng cà phê Tây Nguyên, nơi chiếm hơn 90% sản lượng cả nước. Nếu không có các giải pháp bền vững về tưới tiêu, tái canh và công nghệ nông nghiệp số, Việt Nam có thể đánh mất cơ hội vàng vừa mở ra.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng động thái này không chỉ là biện pháp ổn định giá ngắn hạn, mà còn mở đường cho chiến lược thương mại mới của chính quyền Trump, hướng tới việc ký kết các thỏa thuận dài hạn với các nước xuất khẩu chủ chốt ở châu Á, bao gồm Việt Nam. Điều này có thể giúp gia tăng vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng cà phê toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh ngành cà phê nước này đang thúc đẩy chiến lược chuyển đổi xanh và phát triển bền vững để đối phó với biến đổi khí hậu và yêu cầu mới từ thị trường Mỹ - EU.

Theo giới quan sát, quyết định của Tổng thống Trump có thể mở ra làn sóng đầu tư mới từ Mỹ và các tập đoàn quốc tế vào ngành cà phê Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực chế biến và thương mại xanh. Các doanh nghiệp như Nestlé, Starbucks, JDE Peet’s đã và đang tăng cường tìm nguồn cung ổn định tại Việt Nam, không chỉ vì giá thành, mà vì yếu tố bền vững và chứng nhận ESG.

Nếu tận dụng tốt chính sách thuế mới, Việt Nam hoàn toàn có thể vừa thúc đẩy thương mại song phương, vừa tạo động lực cho ngành cà phê Việt bước vào giai đoạn tăng trưởng chất lượng cao, gắn với thương hiệu quốc gia và giá trị gia tăng bền vững.

Thành An