Tăng trưởng vĩ mô trong sương mù, Việt Nam cần cải cách để định hướng

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu nhiều biến động và môi trường chính sách ngày càng khó đoán định, bà Trần Thị Hà My, Phụ trách cao cấp phân tích vĩ mô của Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), nhận định Việt Nam vẫn duy trì được đà tăng trưởng tích cực trong năm 2025.

Tuy nhiên, bà nhấn mạnh đây là giai đoạn mà nền kinh tế đang “đi trong sương mù” và cần một “chiếc la bàn” để định hướng. Đó chính là cải cách nội tại – yếu tố được kỳ vọng sẽ quyết định tính bền vững của tăng trưởng trong các năm tới.

Kinh tế giữ nhịp ổn định, đầu tư công tạo điểm sáng

Dẫn dữ liệu từ Tổng cục Thống kê và Bộ Tài chính, bà My cho biết trong 5 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu của Việt Nam tăng 15,3% và nhập khẩu tăng 18,9% so với cùng kỳ năm trước. Giải ngân vốn đầu tư công đạt hơn 209.000 tỷ đồng, tương đương mức tăng trưởng 41,4% – cho thấy rõ vai trò dẫn dắt của khối đầu tư công trong hỗ trợ tổng cầu.

Mặt bằng tỷ giá, lãi suất và các chỉ số vĩ mô khác vẫn trong trạng thái kiểm soát, chưa xuất hiện những bất ổn rõ ràng từ các cú sốc bên ngoài như chính sách thuế quan hay rủi ro địa chính trị.

Đây là lý do để đánh giá rằng tình hình vĩ mô trong giai đoạn đầu năm 2025 “có vẻ ổn”. Mặc dù chưa phải là một môi trường hoàn toàn thuận lợi, song nền kinh tế vẫn đang thích nghi tương đối tốt.

Thách thức từ môi trường bên ngoài

Nhà phân tích của VDSC lưu ý rằng bên dưới các chỉ số ổn định là những bất định tiềm tàng, đặc biệt liên quan đến môi trường thương mại quốc tế. Câu hỏi được đặt ra là “đi trong sương mù, la bàn nào để định hướng?”, thể hiện mối quan tâm lớn tới những thách thức như điều chỉnh thuế quan, thay đổi quy tắc xuất xứ hoặc xu hướng phân mảnh chuỗi cung ứng.

Thuế suất hàng hóa Việt Nam đang có xu hướng tăng lên nếu so với các quốc gia có hiệp định thương mại sâu như USMCA. Điều này đặt ra sức ép cạnh tranh không nhỏ trong xuất khẩu.

Ngoài ra, phân tích các kịch bản thuế quan cho thấy, nếu không có thay đổi về chính sách từ phía các đối tác, tăng trưởng kinh tế trong các quý tới có thể chịu áp lực điều chỉnh. Tuy nhiên, bà My nhấn mạnh rằng ở thời điểm hiện tại, tác động tiêu cực từ các chính sách mới như thuế quan vẫn “chưa bộc lộ nhiều”.

Cải cách nội tại là điểm tựa tăng trưởng trung – dài hạn

Một trong những điểm nhấn đáng chú ý nhất là chuỗi cải cách thể chế được triển khai từ cuối năm 2024 đến giữa năm 2025. Theo VDSC, những chuyển động chính sách thời gian qua cho thấy sự cấp bách trong yêu cầu thay đổi, với quyết tâm chính trị rõ ràng từ cấp cao nhất.

Chuỗi nghị quyết được ban hành như Nghị quyết 57 về đổi mới khoa học – công nghệ, Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế, Nghị quyết 66 về cải cách thể chế pháp luật, và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân đang được định vị là những trụ cột cải cách của giai đoạn này. Các nghị quyết này không chỉ hướng đến tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý, mà còn đặt nền móng cho nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Bà My nhấn mạnh rằng việc phát triển khu vực tư nhân thành động lực chính, kết hợp cùng đổi mới sáng tạo và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, là con đường cần thiết để Việt Nam thoát khỏi “bẫy thu nhập trung bình”. Nền kinh tế cần bước vào một giai đoạn mà tăng trưởng không chỉ dựa vào vốn và lao động, mà phải nâng cao đóng góp từ năng suất tổng hợp (TFP).

Dữ liệu từ APO và World Bank cho thấy đóng góp của TFP vào tăng trưởng GDP của Việt Nam hiện đạt khoảng 6,8% nếu loại trừ giai đoạn COVID-19 – mức khá cao so với các nước trong khu vực. Tuy nhiên, để duy trì được điều này, Việt Nam cần tiếp tục đổi mới về công nghệ, kỹ năng lao động, năng lực quản lý và hiệu quả thể chế.

Nửa sau 2025: Tăng trưởng khả quan nhưng không dễ đoán định

Đánh giá triển vọng nửa cuối năm 2025, bà My nhận định tăng trưởng vẫn có thể duy trì ở mức tích cực, dù môi trường vĩ mô trong và ngoài nước còn nhiều yếu tố biến động. Điểm tựa rõ ràng nhất lúc này đến từ các chính sách cải cách nội tại và khả năng thực thi hiệu quả các nghị quyết đã được ban hành.

Bà cho rằng dù cú sốc thuế quan chưa lộ rõ, nền kinh tế cần tiếp tục hành xử theo hướng chủ động và thích nghi sớm với biến động bên ngoài. Việc duy trì ổn định vĩ mô, tận dụng dư địa chính sách và thúc đẩy khu vực tư nhân là ba ưu tiên cần được đẩy mạnh nếu muốn giữ vững nhịp tăng trưởng trong thời gian tới