Trung Quốc thay thế Lệnh 248 bằng Lệnh 280: Cơ hội mới cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu nông sản

Ngày 21/10/2025, tại Hưng Yên, Văn phòng SPS Việt Nam phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hưng Yên tổ chức Hội nghị “Cập nhật các quy định và cam kết về an toàn thực phẩm và kiểm dịch động, thực vật (SPS) trong Hiệp định RCEP”. Tại đây, thông tin đáng chú ý nhất được công bố là việc Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) ban hành Lệnh 280, chính thức có hiệu lực từ 1/6/2026, thay thế Lệnh 248 đang áp dụng từ năm 2022.

CHUYỂN TỪ QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH SANG ĐÁNH GIÁ RỦI RO

Theo ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam, Lệnh 280 được xem là bước điều chỉnh quan trọng trong chính sách quản lý nhập khẩu thực phẩm của Trung Quốc, bổ sung 7 điểm mới so với quy định cũ và tác động trực tiếp đến tất cả doanh nghiệp xuất khẩu nông sản, thực phẩm vào Trung Quốc. 

Nếu như Lệnh 248 yêu cầu cơ quan hải quan Trung Quốc phải thẩm định hệ thống quản lý an toàn thực phẩm của từng quốc gia xuất khẩu trước khi cấp phép, thì Lệnh 280 đã loại bỏ điều kiện này, thay thế bằng mô hình “phân loại quản lý theo rủi ro”. Đây là sự thay đổi mang tính hệ thống, chuyển từ cách tiếp cận hành chính sang cơ chế linh hoạt hơn, dựa trên mức độ rủi ro của từng nhóm sản phẩm và tình hình an toàn thực phẩm tại nước xuất khẩu.

Theo ông Nam, cơ chế mới này không chỉ giảm gánh nặng thủ tục cho doanh nghiệp mà còn giúp Trung Quốc duy trì tiêu chuẩn an toàn cao, đồng thời mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường cho các nước đang phát triển như Việt Nam. “Đây là bước chuyển mang tính hệ thống, vừa đảm bảo kiểm soát rủi ro, vừa tạo điều kiện thuận lợi hơn cho thương mại nông sản quốc tế”, ông nhấn mạnh.

Một trong những điểm tiến bộ của Lệnh 280 là cải tiến về gia hạn mã số xuất khẩu. Trước đây, doanh nghiệp phải làm thủ tục gia hạn trong vòng 3–6 tháng trước khi mã hết hạn; còn theo quy định mới, các cơ sở đáp ứng yêu cầu sẽ được tự động gia hạn thêm 5 năm mà không cần nộp hồ sơ lại.

GACC chỉ loại trừ ba trường hợp: sản phẩm nằm trong danh mục không được tự động gia hạn; doanh nghiệp đang trong quá trình khắc phục vi phạm; hoặc khi Trung Quốc tạm ngừng nhập khẩu sản phẩm từ quốc gia đó. Cơ chế này được đánh giá là giảm đáng kể chi phí hành chính và phản ánh niềm tin của phía Trung Quốc đối với hệ thống quản lý và sự tuân thủ của doanh nghiệp xuất khẩu.

Ngoài ra, Lệnh 280 bổ sung cơ chế “đăng ký theo danh sách” đối với các quốc gia đã ký kết thỏa thuận hợp tác song phương về an toàn thực phẩm với Trung Quốc. Khi đó, doanh nghiệp chỉ cần nằm trong danh sách được công nhận thay vì phải nộp hồ sơ riêng lẻ. Cách tiếp cận này giúp rút ngắn thời gian xét duyệt, khuyến khích các quốc gia thúc đẩy đàm phán công nhận lẫn nhau trong lĩnh vực kiểm dịch và an toàn thực phẩm, góp phần tăng tính minh bạch và ổn định trong thương mại nông sản.

BỔ SUNG CƠ CHẾ GIA HẠN VÀ ĐĂNG KÝ LINH HOẠT

Tại hội nghị, ông Ngô Xuân Nam đặc biệt lưu ý ba thay đổi lớn mà doanh nghiệp Việt Nam cần nắm rõ. Thứ nhất, về danh mục sản phẩm được phép xuất khẩu. Trước đây, Việt Nam có 18 nhóm mặt hàng được phê duyệt và doanh nghiệp có thể tự đăng ký thêm sản phẩm nếu đáp ứng yêu cầu kỹ thuật. Theo Lệnh 280, Trung Quốc sẽ công bố danh sách sản phẩm bắt buộc phải thông qua thư giới thiệu của cơ quan có thẩm quyền, cơ chế cũ sẽ không còn. Do đó, nếu doanh nghiệp sản xuất hàng hóa ngoài danh mục này mà không có sự xác nhận chính thức, hàng có thể không được thông quan.

Thứ hai, về thay đổi thông tin doanh nghiệp. Lệnh 280 quy định nếu doanh nghiệp thay đổi địa chỉ sản xuất, người đại diện pháp luật hoặc giấy phép đăng ký kinh doanh, mã xuất khẩu sẽ bị đình chỉ ngay lập tức và phải đăng ký lại hoàn toàn. Quy định này nhằm đảm bảo tính truy xuất nguồn gốc và duy trì chuỗi kiểm soát rủi ro, tránh tình trạng sản phẩm bị thất lạc hoặc sai lệch thông tin trong quá trình nhập khẩu.

Thứ ba, về thời hạn mã xuất khẩu. Theo quy định cũ, mã có hiệu lực 5 năm và phải gia hạn trước từ 3–6 tháng. Lệnh 280 cho phép tự động gia hạn với một số nhóm sản phẩm, giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong kế hoạch sản xuất và xuất khẩu. Văn phòng SPS Việt Nam sẽ công bố danh mục hàng hóa được áp dụng cơ chế tự động gia hạn trong thời gian tới.

Lệnh 280 cũng làm rõ hơn phạm vi điều chỉnh so với trước. Theo đó, các cơ sở bảo quản như kho lạnh, kho trung chuyển sẽ được công bố trong danh mục riêng; còn các cơ sở sản xuất nông sản sơ cấp (như rau củ, trái cây, ngũ cốc) sẽ có hướng dẫn đăng ký cụ thể.

Đối với doanh nghiệp sản xuất phục vụ thương mại điện tử xuyên biên giới, Trung Quốc vẫn duy trì cơ chế quản lý theo quy định riêng. Sự phân loại rõ ràng này cho thấy GACC đang thích ứng nhanh với xu thế toàn cầu hóa chuỗi cung ứng và sự phát triển mạnh mẽ của thương mại số.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng thay đổi biện pháp an toàn thực phẩm và kiểm dịch, đặc biệt liên quan đến bao bì sản phẩm – yếu tố được xem là quan trọng trong việc phòng ngừa dịch bệnh, bảo vệ người tiêu dùng và đảm bảo vệ sinh chuỗi cung ứng.

Phó Giám đốc SPS Việt Nam cho rằng, những thay đổi này mở ra cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam củng cố vị thế tại thị trường Trung Quốc, đặc biệt với nhóm hàng nông, lâm, thủy sản đã có mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói đạt chuẩn. Khi quy định mới giảm gánh nặng hành chính, doanh nghiệp có thể tập trung hơn vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm và duy trì chuỗi cung ứng ổn định.

Tuy nhiên, ông cũng khuyến cáo doanh nghiệp chủ động cập nhật danh mục sản phẩm, tuân thủ nghiêm hướng dẫn kỹ thuật và phối hợp chặt chẽ với cơ quan SPS Việt Nam để tránh rủi ro bị tạm ngừng mã số do vi phạm hoặc thay đổi thông tin chưa kịp đăng ký lại.

-Chu Minh Khôi

]]>