Việt Nam cần huy động nhiều thành phần tham gia giảm nhựa

Thông tin trên do bà Ramla Khalidi Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam nói tại Chương trình Đổi mới sáng tạo về nhựa năm 2025 do Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tổ chức, sáng 25/6.

Tại sự kiện, bà Ramla Khalidi, bày tỏ sự ấn tượng trước quy mô và chất lượng của chương trình năm nay. Trong số 116 đề xuất nhận được, gần một nửa đến từ doanh nghiệp vừa và nhỏ, hơn 40% từ các tổ chức học thuật, và đặc biệt có 42% do thanh niên làm trưởng nhóm, với 91% đội thi có sự tham gia của phụ nữ.

Các đại biểu tham gia các gian hàng triển lãm.

Theo bà Ramla Khalidi, năm 2024, lĩnh vực đổi mới sáng tạo tại Việt Nam thu hút gần 2,3 tỷ USD từ các thương vụ đầu tư, trong đó, khoảng 240.000 USD tài trợ hạt giống. Qua đó cho thấy tiềm năng rất lớn nếu các sáng kiến về quản lý nhựa được hỗ trợ bài bản và kết nối với hệ sinh thái tài chính, công nghệ và giáo dục. Để đạt hiệu quả trong quá trình đổi mới sáng tại, đại diện UNDP cho rằng Việt Nam cần phải đa dạng hóa hệ sinh thái.

Theo đó, UNDP xác định bốn trọng tâm để hành động mạnh mẽ hơn trong thời gian tới đó là tìm kiếm các giải pháp tuần hoàn táo bạo từ vật liệu thay thế, công nghệ thông minh đến mô hình kinh doanh mới; Huy động đầu tư cho đổi mới sáng tạo nhằm tạo đòn bẩy tài chính từ cả khu vực công và tư; Đa dạng hóa hệ sinh thái sáng tạo nhằm kết nối doanh nghiệp lớn, startup, trường đại học và cộng đồng địa phương; Nâng cao vai trò của thanh niên, phụ nữ và nhà sáng tạo địa phương nhằm tạo nên sự chuyển đổi toàn diện và bền vững.

Nhấn mạnh ô nhiễm nhựa đang trở thành một trong những thách thức nghiêm trọng nhất đối với môi trường sống và không một quốc gia nào có thể đứng ngoài cuộc chiến chống rác thải nhựa này, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho rằng chấm dứt “ô nhiễm nhựa” - “ô nhiễm trắng” là lời cảnh báo toàn cầu, đòi hỏi cần phải cấp bách hành động vì tương lai xanh bền vững.

Ông Thành cho hay trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam đã tham gia, tích cực đề xuất các cơ chế hợp tác toàn cầu và khu vực về giảm rác thải nhựa tại các hội nghị, diễn đàn quốc tế. Cùng với các cam kết, Việt Nam cũng luôn chủ động đồng hành cùng cộng đồng quốc tế, là một trong ba nước đầu tiên triển khai Chương trình Đối tác hành động quốc gia về nhựa (NPAP), và tham gia tích cực vào tiến trình xây dựng Thỏa thuận toàn cầu chấm dứt ô nhiễm nhựa.

“Chúng tôi xác định rõ đổi mới sáng tạo chính là đòn bẩy quan trọng để chuyển hóa cam kết thành hành động,” ông Thành nhấn mạnh.

Thực tế, Việt Nam đã ban hành và triển khai nhiều chính sách mạnh mẽ như: Luật Bảo vệ môi trường 2020, Kế hoạch hành động quốc gia về rác thải nhựa đại dương, các cơ chế thúc đẩy tái chế thông qua trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực xử lý và tái chế chất thải theo Luật Đầu tư và các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, xanh hóa công nghệ.

Tuy vậy, ông Thành cũng nhìn nhận Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức. Đáng chú ý là mặc dù luật pháp và chiến lược đã có, nhưng việc thực thi còn hạn chế; chính sách kinh tế tuần hoàn và trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất còn mới mẻ; hệ thống phân loại rác tại nguồn còn thiếu đồng bộ, thói quen sử dụng nhựa dùng một lần vẫn phổ biến, trong khi quá trình đổi mới công nghệ còn gặp nhiều rào cản về chi phí…

Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết, mỗi năm ước tính Việt Nam thải khoảng 3,1 tấn chất thải nhựa trên đất liền, khoảng 0,28-0,73 triệu tấn đổ ra đại dương. Con số này khiến Việt Nam trở thành một trong những nước thải nhựa ra biển lớn trên thế giới. Việc không thu hồi, tái chế nhựa khiến Việt Nam mất khoảng 3 tỷ USD mỗi năm.

Chương trình Đổi mới sáng tạo về nhựa năm 2025 đã thu hút được 116 đề xuất, ban tổ chức đã lựa chọn 25 ý tưởng sáng tạo tham gia vào giai đoạn ươm mầm, 12 ý tưởng xuất sắc nhất sẽ được vinh danh và nhận khoản hỗ trợ 30.000 USD.

Hồng Hương