Khai trương tuyến cáp đất liền VSTN. Ảnh: Đức Thanh
Tăng năng lực hạ tầng cáp quang
Đầu tháng 8/2025, Tập đoàn VNPT chính thức vận hành và khai thác tuyến cáp đất liền VSTN - tuyến cáp đầu tiên kết nối trực tiếp Việt Nam với Singapore hoàn toàn qua hạ tầng đất liền.
Tuyến cáp dài khoảng 3.900 km, đi qua 5 quốc gia: Việt Nam - Lào - Thái Lan - Malaysia - Singapore. Tuyến cáp này được xây dựng hoàn toàn trên đất liền và kết nối trực tiếp từ trung tâm kỹ thuật của VNPT tại Đà Nẵng đến các trung tâm dữ liệu quốc tế hàng đầu khu vực như: IDC Telehouse (Thailand), MY01 Cyberjaya, Equinix JH01 Johor Bahru (Malaysia), Equinix và Global Switch (Singapore). Với VSTN, Việt Nam không còn phụ thuộc hoàn toàn vào cáp biển.
Đến nay, VNPT sở hữu và tham gia khai thác hệ thống hạ tầng truyền dẫn quốc tế với 5 tuyến cáp quang biển trọng yếu như AAG, APG, AAE-1, SJC-2, với tổng dung lượng khai thác lên tới gần 36 Terabit/giây.
Tháng 4/2025, Viettel đưa vào vận hành tuyến cáp quang biển Asia Direct Cable (ADC). Tổng vốn đầu tư toàn tuyến ADC lên đến 290 triệu USD với sự hợp tác của 9 tập đoàn viễn thông hàng đầu và Viettel là đơn vị duy nhất tại Việt Nam tham gia đầu tư vào tuyến cáp này. ADC là hệ thống cáp quang ngầm dưới biển có chiều dài khoảng 9.800 km, kết nối 7 quốc gia và vùng lãnh thổ gồm Việt Nam, Trung Quốc, Hồng Kông, Thái Lan, Philippines, Singapore và Nhật Bản.
Như vậy, cùng với ADC Viettel đang khai thác và sở hữu 4 tuyến cáp quang biển quan trọng, bao gồm AAG (Asia America Gateway), IA (Intra-Asia), APG (Asia Pacific Gateway), AAE-1 (Asia - Africa - Europe-1). Việc nâng cấp tuyến cáp AAE-1 cùng với khai thác tuyến ADC giúp Viettel nâng tổng dung lượng kết nối quốc tế lên 20 Tbps, tăng 1,8 lần so với năm 2024.
Giai đoạn 2026 - 2030, Viettel dự kiến triển khai thêm 5 tuyến mới, nâng tổng số lên 10 tuyến vào năm 2030.
Hiện các doanh nghiệp Việt Nam như Viettel, VNPT, FPT, CMC… đang sở hữu và đồng sở hữu 7 tuyến cáp quang. Đây là yếu tố then chốt bảo vệ an ninh dữ liệu quốc gia, giảm phụ thuộc hạ tầng nước ngoài, tăng khả năng ứng phó rủi ro. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, con số này vẫn còn “ít” so với Thái Lan (8 tuyến), Philippines (17 tuyến).
Theo chiến lược về cáp quang biển thì đến năm 2030, Việt Nam sẽ có 15 tuyến cáp quang biển và dung lượng tăng 10 lần, đa dạng hóa hướng tuyến đi xuống phía Nam và đi vào Singapore và Malaysia, có tuyến nối với Nhật và Mỹ. Trong đó, có tối thiểu 2 tuyến cáp quang biển do Việt Nam làm chủ kết nối trực tiếp tới các Digital Hub trong khu vực.
Làm chủ hạ tầng cáp quang
Kinh tế số Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, dự kiến đóng góp 30% GDP vào năm 2030. Hạ tầng cáp quang biển là yếu tố quan trọng đảm bảo tốc độ truyền dữ liệu và khả năng xử lý thông tin lớn. Hiện hơn 98% lưu lượng dữ liệu toàn cầu được truyền qua các tuyến cáp quang biển, đảm bảo tốc độ ổn định và liên tục của Internet - trụ cột của thương mại điện tử, điện toán đám mây, AI và các dịch vụ số.
Với hệ thống cáp quang biển hiện đại, Việt Nam có tiềm năng trở thành “digital hub” khu vực, cạnh tranh với các trung tâm dữ liệu lớn như Singapore và Hồng Kông (Trung Quốc). Hệ thống cáp biển đa tầng, kết nối đa hướng sẽ tạo điều kiện phát triển các trung tâm dữ liệu quy mô lớn, thúc đẩy các ngành công nghệ cao như trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán đám mây (cloud), Internet vạn vật (IoT), blockchain...
Ông Huỳnh Quang Liêm, Tổng giám đốc VNPT cho biết, từ năm 2022 đến nay, hệ thống cáp biển đã gặp gần 40 sự cố, trung bình hơn 10 sự cố mỗi năm. Đặc biệt, có thời điểm 4/5 tuyến cáp biển quốc tế kết nối Việt Nam đồng loạt gặp sự cố, gây suy giảm nghiêm trọng lưu lượng quốc tế. VNPT từng mất hơn 73% dung lượng quốc tế; lúc đỉnh điểm, chỉ còn gần 2 Tbps trên tổng 8,8 Tbps. Việc khắc phục sự cố phụ thuộc nhiều yếu tố khách quan nên thường kéo dài. Trong 2 - 3 năm gần đây, thời gian xử lý thường mất 2 - 3 tháng; riêng tuyến cáp AAG từng mất tới 12 tháng để khắc phục.
“Việc đưa tuyến cáp VSTN vào vận hành không chỉ bổ sung một tuyến truyền dẫn mới, mà còn khẳng định người Việt có thể làm chủ hạ tầng công nghệ hiện đại và phức tạp”, ông Liêm nhấn mạnh.
Còn ông Đoàn Đại Phong, Phó tổng giám đốc Viettel Solutions nhận định, cáp quang biển là nền tảng để Việt Nam trở thành một Digital Hub - điểm trung chuyển dữ liệu số hàng đầu khu vực. Để đạt mục tiêu này, cần xây dựng “siêu xa lộ” dữ liệu - các tuyến cáp quang biển kết nối trực tiếp với Lào, Campuchia, Myanmar, Thái Lan, Singapore, Hồng Kông, châu Âu và châu Mỹ.
“Đến năm 2030, Viettel sẽ triển khai 5 tuyến cáp biển quốc tế, chiếm hơn một nửa khối lượng công việc theo mục tiêu quốc gia. Trong đó có một tuyến cáp tự chủ hoàn toàn, dự kiến khai thác năm 2028, kết nối trực tiếp Việt Nam với Singapore. Điều này thể hiện khả năng làm chủ công nghệ và chiến lược kết nối quốc tế của Viettel, đồng thời xác lập năng lực quốc gia về hạ tầng số chiến lược”, ông Phong cho biết.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long thông tin, Bộ đã hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng tuyến cáp biển quốc tế đầu tiên do Việt Nam làm chủ, kết nối trực tiếp với Singapore, dự kiến ký thỏa thuận với đối tác vào đầu năm 2026. Đây là nội dung quan trọng trong chiến lược cáp quang biển quốc gia.
“Đến cuối năm 2025, Bộ sẽ tiếp tục cấp phép cho doanh nghiệp triển khai thêm ít nhất một tuyến cáp quang biển mới”, Thứ trưởng Phạm Đức Long nói.
Năm 2030, Việt Nam sẽ triển khai tối thiểu 10 tuyến cáp quang biển mới: Nâng tổng số tuyến cáp quang trên biển lên tối thiểu 15 tuyến, với tổng dung lượng tối thiểu 350 Tbps.
Đưa vào hoạt động tối thiểu 2 tuyến cáp quang trên biển do Việt Nam làm chủ, kết nối trực tiếp tới các Digital Hub trong khu vực.
Triển khai tối thiểu 2 tuyến cáp quang đất liền quốc tế, đảm bảo dung lượng đạt tối thiểu 15% nhu cầu thực tế của hệ thống cáp quang biển.
(Theo “Chiến lược phát triển hệ thống cáp quang quốc tế của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035”)