Du lịch xanh giữa đại ngàn Pù Luông "thức giấc"

Tôi đặt chân đến Pù Luông vào một buổi sớm Thu bảng lảng sương. Từ con đèo quanh co nhìn xuống, cả thung lũng hiện lên như bức tranh sơn thủy nguyên sơ – nơi những thửa ruộng bậc thang uốn lượn quanh chân núi, những mái nhà sàn thấp thoáng trong mây và dòng suối Nàng lấp lánh ánh nắng đầu ngày. 

SỨC HÚT TỪ SẮC XANH CỦA RỪNG VÀ VĂN HÓA, HƠI THỞ CỦA CON NGƯỜI

Ở độ cao hơn 1.700 mét, khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông trải rộng hàng chục nghìn hecta, là “lá phổi xanh” của Thanh Hóa với hệ sinh thái phong phú – hơn 598 loài động vật, trong đó có 51 loài quý hiếm. Nhưng Pù Luông không chỉ là nơi trú ngụ của thiên nhiên, mà còn là nơi con người sống hòa cùng rừng núi.

Tôi có dịp gặp chị Lê Thị Tuyết, chủ nhân của một homestay nhỏ xinh nằm bên sườn đồi Báng. Với nụ cười ấm áp, chị chia sẻ: “Chúng tôi làm du lịch từ chính ngôi nhà của mình. Nhà sàn vẫn được gìn giữ nguyên vẹn hình dáng cũ, chỉ được bổ sung một vài tiện nghi cần thiết. Gỗ, tre và đá là những vật liệu chính mà chúng tôi sử dụng, không chỉ thân thiện với môi trường mà còn giữ trọn hồn quê.”

Ở Pù Luông, khái niệm “du lịch xanh” không phải khẩu hiệu, mà là lối sống. Các cơ sở lưu trú sử dụng năng lượng tiết kiệm, hạn chế nhựa dùng một lần. Người dân trồng thêm cây quanh nhà, tự ủ rác hữu cơ, lấy nước từ suối, giữ cho môi trường trong lành như vốn có.

Hơn mười năm trước, chỉ có một vài hộ gia đình ở bản Đôn, Kho Mường và Báng mạnh dạn dám mở cửa đón khách lưu trú trên những sàn gỗ giản dị. Họ chưa từng nghe đến khái niệm “du lịch cộng đồng”, mà chỉ đơn thuần nghĩ rằng “có người đến chơi, mình sẽ nấu cơm và cho họ ở cùng”. Thế nhưng, chính sự mộc mạc và chân thành ấy đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng du khách, khiến họ nhớ mãi về những trải nghiệm giản dị nhưng đầy ý nghĩa ở nơi này.

Đến nay, toàn xã Pù Luông đã có gần 70 cơ sở lưu trú, hàng trăm lao động địa phương tham gia phục vụ du lịch. Những cái tên như Puluong Retreat, Puluong Natura, Puluong Eco Garden… trở thành thương hiệu, đón hàng vạn lượt khách mỗi năm.

Theo thống kê, 9 tháng đầu năm 2025, Pù Luông đón hơn 100.000 lượt khách, trong đó có hơn 30.000 khách quốc tế mang về doanh thu trên 160 tỷ đồng. Với một xã vùng cao, con số ấy là niềm tự hào, là thành quả của quá trình “làm du lịch từ mái nhà mình”.

Buổi tối, tôi ngồi bên bếp lửa cùng bà con bản Hiêu, nghe tiếng chiêng, tiếng khèn và xem những điệu múa sạp rộn ràng. Du khách trong và ngoài nước hòa cùng tiếng cười, cùng chén rượu cần cay nồng.

“Tôi rất thích cách người dân nơi đây giữ được văn hóa truyền thống mà không bị thương mại hóa”, du khách Đinh Thị Huyền đến từ Hà Nội chia sẻ. “Tôi đã đi rồi, hôm nay vẫn muốn đi nữa. Mỗi con suối, cánh đồng đều như kể một câu chuyện”.

Không chỉ bà Huyền, mà còn nhiều du khách nước ngoài cũng tìm đến Pù Luông để trải nghiệm vẻ đẹp yên bình hiếm có của nơi đây.

Ông Martin Keller, một du khách đến từ Đức, chia sẻ: “Tôi đã đặt chân đến nhiều địa điểm ở Việt Nam, nhưng Pù Luông thực sự để lại ấn tượng khác biệt, sâu sắc. Mọi thứ ở đây như hòa quyện vào nhau – từ những cánh rừng xanh mát, dòng suối trong vắt, đến những thửa ruộng và con người thân thiện. Tôi cảm nhận được sự tôn trọng đối với thiên nhiên trong từng chi tiết nhỏ nhất. Đây chính là hình mẫu lý tưởng cho du lịch bền vững mà châu Âu đang hướng tới.”

HƯỚNG ĐI BỀN VỮNG CHO PHÁT TRIỂN DU LỊCH XANH PÙ LUÔNG

Nhờ du lịch, nhiều hộ dân nơi đây đã thoát nghèo, thậm chí làm giàu. Một homestay nhỏ cũng có thể thu nhập hàng chục, thậm chí hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Thanh niên không còn rời bản đi làm xa; phụ nữ Thái, Mường trở thành hướng dẫn viên du lịch ngay trên quê hương mình.

Các thôn bản còn khéo léo kết hợp du lịch với nghề truyền thống. Điển hình như ở thôn Lặn Ngoài, du khách được học dệt thổ cẩm; ở Tân Thành, họ được tham gia nấu rượu cần... Mỗi sản phẩm thủ công, mỗi món ăn đều mang câu chuyện văn hóa riêng. Những sản phẩm OCOP như rượu men lá, măng khô, vịt Cổ Lũng, cá Dốc… không chỉ là đặc sản, mà còn là “sứ giả văn hóa” của Pù Luông.

Ông Trần Duy Tiến, Chủ tịch UBND xã Pù Luông, chia sẻ: “Chúng tôi xác định rằng phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng là một hướng đi bền vững trong tương lai. Du lịch không chỉ đơn thuần là hoạt động kinh tế, mà còn phải gắn liền với việc bảo tồn thiên nhiên, bảo vệ bản sắc văn hóa, con người nơi đây.”

Địa phương đặt mục tiêu đến cuối năm 2025 đón 200.000 lượt khách, doanh thu đạt 320 tỷ đồng. Để đạt được điều đó, Pù Luông đang chú trọng đầu tư hạ tầng, đa dạng hóa sản phẩm, mở lớp đào tạo nghiệp vụ miễn phí cho người dân tộc thiểu số, và khuyến khích mô hình “du lịch xanh - sạch - bền vững”.

Rời Pù Luông, tôi ngoảnh lại nhìn thung lũng đang khoác lên mình lớp ánh vàng rực rỡ dưới ánh nắng nhạt dịu dàng. Tiếng róc rách của suối Nàng vẫn vang vọng bên tai, khói lam chiều nhẹ nhàng cuốn lên từ những mái nhà sàn, tạo nên một bức tranh bình yên. Du lịch nơi đây không hề làm mất đi vẻ tĩnh lặng vốn có, mà ngược lại, đã thổi hồn vào Pù Luông, khiến nơi này trở nên sống động, tự tin và tràn đầy sức sống hơn bao giờ hết.

-Nguyễn Thuấn

]]>