Trồng trọt phát thải thấp: Cụ thể hóa các mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững

Ngày 22/10/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị công bố Đề án “Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050” và tham vấn cho dự thảo Kế hoạch hành động triển khai Đề án. Đây là bước đi quan trọng nhằm cụ thể hóa các mục tiêu phát triển nền nông nghiệp xanh, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Sự kiện có sự tham dự của các tổ chức quốc tế như FAO, World Bank, GIZ, UNDP, cùng đại diện các viện nghiên cứu, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp trong nước, thể hiện cam kết đồng hành đa bên trong tiến trình chuyển đổi nông nghiệp xanh của Việt Nam.

MỤC TIÊU 100% DIỆN TÍCH CÂY TRỒNG CHỦ LỰC GIẢM PHÁT THẢI

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung nhấn mạnh: "Đề án được ban hành đúng thời điểm, đáp ứng yêu cầu cấp thiết của ngành trồng trọt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và hội nhập quốc tế sâu rộng. Mục tiêu trọng tâm là vừa đảm bảo tăng trưởng năng suất, giá trị, vừa giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới nền nông nghiệp xanh, tuần hoàn”.

Đề án tập trung vào sáu nhóm nhiệm vụ lớn, gồm: tái cơ cấu cây trồng phù hợp điều kiện sinh thái – thị trường; áp dụng gói kỹ thuật giảm phát thải theo chuỗi giá trị; xây dựng hệ thống đo đạc – báo cáo – thẩm định (MRV); triển khai mô hình sản xuất thực hành tốt; phát triển cơ chế tín chỉ carbon trong nông nghiệp; và nâng cao năng lực, nhận thức cho người sản xuất.

Theo ông Huỳnh Tấn Đạt – Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Đề án là cơ sở pháp lý quan trọng để ngành triển khai đồng bộ các mục tiêu phát triển bền vững giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050. Mục tiêu dài hạn là 100% diện tích cây trồng chủ lực áp dụng quy trình canh tác giảm phát thải, đồng thời hình thành cơ sở dữ liệu số hóa về phát thải trong trồng trọt, tích hợp với hệ thống giám sát quốc gia. Ngành cũng đặt mục tiêu phổ cập nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho các ngành hàng nông sản chủ lực, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và uy tín trên thị trường quốc tế.

Đến năm 2035, ngành trồng trọt phấn đấu giảm ít nhất 15% lượng phát thải khí nhà kính so với năm 2020. Mỗi tỉnh, thành phố sẽ xây dựng 1–2 mô hình sản xuất giảm phát thải có thể nhân rộng, trong đó tối thiểu 15 mô hình đủ điều kiện phát triển tín chỉ carbon. Bên cạnh đó, ngành sẽ đào tạo 3.000 cán bộ kỹ thuật và nông dân, đồng thời xây dựng 5 bộ tài liệu truyền thông nâng cao nhận thức về sản xuất phát thải thấp.

Đề án được triển khai thông qua các nhóm giải pháp, bao gồm: tăng cường năng lực quản lý nhà nước; phát triển khoa học – công nghệ; chuyển giao kỹ thuật; tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị; phát triển thị trường và huy động nguồn lực xã hội.

“Đề án giúp ngành trồng trọt vừa đảm bảo an ninh lương thực, vừa thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu, góp phần thực hiện cam kết giảm 30% phát thải vào năm 2030 theo NDC (Đóng góp do quốc gia tự quyết định) của Việt Nam”, ông Đạt khẳng định.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương – Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết dự thảo Kế hoạch hành động, có 31 nhóm nhiệm vụ cụ thể được phân công đến các bộ, ngành và địa phương. Các địa phương được yêu cầu khảo sát hiện trạng phát thải, điều kiện sinh thái – xã hội, từ đó xây dựng phương án giảm phát thải phù hợp thực tiễn. Việc phối hợp đồng bộ từ trung ương đến địa phương sẽ tạo nền tảng để ngành trồng trọt tiến tới trung hòa carbon vào giữa thế kỷ này. 

Kế hoạch hành động triển khai Đề án xác định rõ nội dung, thời hạn, tiến độ và trách nhiệm của từng đơn vị. Việc triển khai phải đồng bộ, kịp thời và thống nhất, gắn kết giữa các cơ quan trung ương, địa phương và đối tác quốc tế.

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật là đơn vị chủ trì điều phối, tổng hợp báo cáo, trong khi Báo Nông nghiệp và Môi trường được giao nhiệm vụ truyền thông, nâng cao nhận thức xã hội về Đề án.

Tại địa phương, Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ làm đầu mối điều hành, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng cấp, đồng thời huy động nguồn lực địa phương và vốn ngoài ngân sách.

Bộ dự kiến triển khai 59 mô hình tại 34 tỉnh, thành phố, trong đó có các mô hình canh tác lúa phát thải thấp, lúa – cá/tôm, lúa – ngô/lạc, trồng ngô, sắn, rau màu, cây công nghiệp và cây ăn quả lâu năm (chè, cà phê, hồ tiêu, điều, cam, bưởi, sầu riêng, nhãn, vải...). Ngoài ra, còn có mô hình nông lâm kết hợp, nông nghiệp tuần hoàn, sản xuất than sinh học, tái sử dụng chất thải và chuyển đổi đất 2 lúa sang cây trồng cạn.

CẦN XÂY DỰNG “GÓI KỸ THUẬT GIẢM PHÁT THẢI”

Đóng gói ý kiến tại hội nghị, PGS.TS Lê Quốc Doanh – Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam, khuyến nghị ưu tiên hàng đầu hiện nay là xây dựng và ban hành “gói kỹ thuật giảm phát thải” do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật chủ trì. Đây là “xương sống” giúp các địa phương nhanh chóng áp dụng vào thực tiễn.

“Gói kỹ thuật cần kế thừa những kết quả đã được kiểm chứng từ các chương trình trước đây, tập trung trước hết vào nhóm cây trồng chủ lực,” ông Doanh nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, TS. Nguyễn Thị Thanh Thủy – đại diện Hiệp hội Ngành hàng Lúa gạo Việt Nam, cho rằng Đề án cần lồng ghép với Chương trình một triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng đồng bằng sông Cửu Long để phát huy hiệu quả và tăng tính liên kết. Bà cũng đề nghị Bộ xác định rõ quy mô, địa bàn và chỉ tiêu định lượng đối với 15 mô hình tạo tín chỉ carbon, nhằm bảo đảm tính khả thi trong triển khai.

Từ thực tiễn địa phương, bà Đinh Thị Phương Khanh – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Tây Ninh kiến nghị Bộ sớm ban hành bộ tiêu chí chuyển đổi cây trồng, làm căn cứ khoa học xác định mức giảm phát thải của từng loại cây sau khi chuyển đổi.

Chia sẻ tại điểm cầu Đồng Tháp, ông Lê Chí Thiện – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp, cho biết tỉnh đã triển khai 21 mô hình lúa chất lượng cao giảm phát thải, giúp giảm 20–30% lượng nước tưới, tiết kiệm 15% chi phí và cắt giảm đáng kể khí metan phát thải. Người dân còn tận dụng phụ phẩm như trấu, rơm rạ để sản xuất biogas, phân hữu cơ – hướng đến mô hình nông nghiệp tuần hoàn, hiệu quả.

Tuy nhiên, Đồng Tháp vẫn gặp khó khăn về nguồn vốn, cơ chế tín dụng xanh và hướng dẫn kỹ thuật cụ thể cho từng loại cây. Đại diện tỉnh đề xuất Bộ có cơ chế ưu tiên vốn hỗ trợ, ban hành quy trình chuẩn kỹ thuật canh tác giảm phát thải và phát triển hệ thống quan trắc đất – nước phục vụ canh tác chính xác.

Từ Lâm Đồng, ông Nguyễn Hoàng Phúc – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường kiến nghị sớm ban hành tài liệu tập huấn và bộ tiêu chí đánh giá phát thải thấp, đồng thời hướng dẫn các địa phương lập hồ sơ tham gia thị trường tín chỉ carbon.

.

-Chu Khôi

]]>